We voorspelden vorige week nog een potentiële bounce voor de olieprijs. Die kwam er ook, en hoe: in geen tijd werd olie bijna 10 dollar per vat duurder en handelen we vandaag al ruimschoots boven de kritische grens van 35 dollar. Dit positieve effect van olie straalde af op de rest van de markt. Vooral aandelen kregen de wind in de zeilen, aangezien de oliecrash eerder ook de beurzen in woelig vaarwater bracht.  

Het blijft een opmerkelijk gegeven: de olieprijs die positief correleert met aandelen. In de normale omstandigheden zou je eerder het omgekeerde verwachten. Lagere olie is goed voor de winst van bedrijven, en dus positief voor de beurskoersen. Maar we leven in aparte financiële tijden, waarbij de historische wetten blijkbaar niet meer van tel zijn. Tegenwoordig moet olie stijgen om aandelenkoersen te laten toenemen. Je kan er wel een verhaal bij bedenken dat ‘als olie stijgt, de economie gaat goed’, maar dat is ver gezocht. De prijscorrectie van olie heeft immers weinig met de vraag te maken, maar meer met het (over)aanbod van olie.

Bovendien, om nu te zeggen dat de lagere olieprijs een positieve impact heeft op de winstcijfers van bedrijven, daar valt ook nog over te discussiëren. Immers, Amerikaanse bedrijven mogen dan wel een voordeel krijgen van de lage olieprijs, die wordt meer dan te niet gedaan met de hoge stand van Amerikaanse dollar. Gooi daarbij een belangrijk deel energie(-gerelateerde) bedrijven bij, en per saldo zien we al maanden een krimp van de winst voor de bedrijven in de S&P 500, de belangrijkste beursgraadmeter ter wereld. Door de lagere winsten, in combinatie met de oplopende koersen, zie je de waardering van aandelen weer oplopen.

Het zijn allemaal niet de onderdelen die je als actieve belegger wil zien. Je wil juist lage waarderingen en oplopende winsten zien. Bovendien zien we aan de horizon nog meer onheil voor aandelen. Bij Slim Beleggen volgen we enkele ratio’s van nabij op, die de ‘gezondheid van de beurs’ opvolgen. Om niet de volledige lijst af te gaan, onze favoriet is de TED-spread. Wie ons werk al langer volgt, weet dit. De TED-spread staat voor ons gelijk aan de echte angstgraadmeter. Dit terwijl iedereen normaliter hiervoor de VIX-index volgt. De VIX meet echter de mate van paniek (volatiliteit) op de beurs, terwijl de TED vooral de stress in het financiële systeem opmeet.

Paniek is iets wat snel komt, maar ook weer snel kan verdwijnen. Stress is een systematisch proces. En laat precies die stress vandaag oplopen. Op de onderstaande grafiek van de TED-spread is duidelijk te zien wat we hiermee bedoelen.

Sinds 2014 loopt de TED-spread stelselmatig op, met recent de eerste echte schokken op de ‘lijn’. Dit signaleert onderliggende problemen in de financiële markten. De TED-spread waarschuwde eerder ook voor ellende in aanloop van de financiële crisis in 2008, maar meer recent ook met de kredietcrisis in 2011. Vandaag zitten we opnieuw in een systeem van een oplopende TED-spread. En dit voorspelt weinig goeds voor de aandelenmarkten. Helaas.

Wat de trend van de TED kan doen keren? Daarvoor is er slechts één adres: de Fed. Ze waren in het verleden het enige instituut die de ‘uitslaande brand’ onder controle konden krijgen. We vermoeden dat dit vandaag niet anders zal zijn. Maar de Fed heeft zich met haar renteverhoging in een erg moeilijk parket gemanoeuvreerd. Meer nog, ze staan mee aan de basis van de recente spike van de TED. Wat de Fed nu kan doen, is op haar beslissing terugkomen en de rente opnieuw verlagen. Of Janet Yellen ook bereid is om dit te doen, daar hebben we ernstige twijfels over.

De koppigheid waarmee ze recent het Amerikaanse congres toesprak over het nieuwe rentebeleid van de Fed, liet weinig aan de verbeelding over. Toch gaat iedereen ervan uit dat de Fed de renteverhoging bij de volgende vergadering zal uitstellen. Wij zijn daar niet zo zeker van. We zouden er zelfs niet van staan kijken indien Yellen stoïcijns doorzet met haar rentecyclus. Als dit gebeurt, dan zullen de gevolgen mogelijk niet te overzien zijn. Maar ja, zoals iedere politicus weet… ‘never waste a good crisis’.

We hebben allerminst vertrouwen in deze markt. Als Yellen doorzet met de renteverhogingen, dan kan de beurs volgende week (opnieuw) een duik maken. Stelt Yellen de renteverhoging een kwartaal uit, dan nog hoeven we weinig spektakel op de aandelenmarkten te verwachten, want dan blijft dit proces als een zwaard van Damocles boven de beurs hangen. Enkel als Yellen toegeeft en de rente terug verlaagt, mogen we ons opmaken voor een volgende episode van de beursrally. Wat er ook van moge zijn, u hoeft enkel de recordniveaus in de gaten te houden. De S&P 500, de Dow Jones Industrial, de Dow Jones Transport, de Russell 2000, … als dit soort belangrijke indices op nieuwe records staan, dan pas is de kust ‘veilig’ voor hogere koersen. Tot die tijd wantrouwen we aandelen en moeten bounces (zoals de huidige) verkocht worden!